Chương trình giảng dạy Montessori được xây dựng chu đáo xoay quanh việc dạy trẻ từng yếu tố của việc đọc và viết theo cách dễ tiếp cận và thú vị.

Đọc và viết đôi khi được coi là điều hiển nhiên đối với những người lớn đã thành thạo các kỹ năng này – nhưng nhìn từ góc độ của một đứa trẻ, chúng là những kỹ năng có độ khó cực cao. Đọc viết là một quá trình phức tạp, tích hợp, bao gồm sự liên kết các ký hiệu với âm thanh, âm thanh với từ và từ với ý tưởng. Nó có nghĩa là học cách mã hóa trôi chảy các ý tưởng thành biểu tượng và giải mã biểu tượng thành ý tưởng. Và trên hết, nó liên quan đến việc đạt được các kỹ năng vận động phức tạp, chẳng hạn như kỹ năng vận động tinh liên quan đến việc viết bằng bút mực hoặc bút chì.

Phương pháp Montessori sử dụng một loạt các bài tập thực hành riêng biệt nhằm nuôi dưỡng trải nghiệm học tập tự nhiên, tích cực để dạy đọc và viết. Chương trình giảng dạy Montessori được xây dựng một cách chu đáo xoay quanh việc dạy trẻ từng yếu tố của việc đọc và viết theo cách dễ tiếp cận và thú vị. Dưới đây là một số bước theo trình tự được sử dụng trong môi trường Montessori để đảm bảo trẻ học đọc viết một cách vui vẻ.

Trẻ em trong môi trường Montessori học viết trước khi học đọc. Cách tiếp cận này mang tính tự nhiên, vì trẻ em có thể ghép các chữ cái của âm thanh chúng biết thành một từ trước khi chúng sẵn sàng diễn giải và xâu chuỗi các âm thanh của một từ lại với nhau trên một trang. Trẻ bắt đầu học âm thanh của chữ cái bằng cách sử dụng “chữ cái giấy nhám”, kết hợp với cảm giác sờ chạm để củng cố thêm. Khi trẻ học âm thanh của chữ cái, chúng dùng ngón tay vẽ chữ cái trên giấy nhám có khắc chữ cái đó, và học các nét được sử dụng để viết chữ cái đó trên giấy.

Khi trẻ đã thành thạo các âm thanh liên quan đến từng chữ cái, trẻ sẽ được trình bày “bảng chữ cái di động”, cho phép trẻ dễ dàng ghép các chữ cái lại với nhau, phát âm chúng để đánh vần các từ đơn giản, sau đó dần dần phức tạp hơn. Trẻ em thích di chuyển và học bằng cách làm. Trẻ học tốt nhất bằng cách tương tác với thế giới vật chất, vậy tại sao không tận dụng xu hướng tự nhiên của trẻ để làm điều đó? “Bảng chữ cái di động” cho phép trẻ bắt đầu “viết”—thậm chí trước khi chúng phát triển các kỹ năng vận động tinh để điều khiển bút chì.

Viết là một quá trình thực hành và phương pháp Montessori tận dụng tối đa thực tế rằng trẻ em là những người thực hành tự nhiên. Trong lớp học Montessori, trẻ phát triển sức mạnh của bàn tay từ rất sớm trong các hoạt động khuyến khích sử dụng “gọng kìm”, chẳng hạn như “khối trụ có núm”. Vị trí tay dùng để lấy các khối cũng giống như vị trí tay dùng để cầm bút chì!

Sau khi phát triển sức mạnh cơ bản của bàn tay, chúng tôi bắt đầu làm việc trực tiếp với bút mực và bút chì bằng cách giới thiệu cho trẻ bộ sưu tập bút chì màu và các “miếng ghép kim loại” tuyệt đẹp của chúng tôi. Thay vì miệt mài làm những bài tập viết tay tẻ nhạt, trẻ bị hấp dẫn bởi những cây bút chì màu và bắt đầu sử dụng chúng để vẽ các hình dạng, các đường song song hoặc tạo hình. Trẻ thích tô màu và sáng tạo các tác phẩm nghệ thuật, kỹ năng mà sau này chúng sẽ sử dụng để viết các chữ cái và từ. Thông qua việc này, trẻ học cách sử dụng và kiểm soát bút chì đồng thời thể hiện bản thân một cách sáng tạo. Khi trẻ kết hợp kỹ năng này với những kỹ năng đã đề cập trước đó, trẻ vui mừng phát hiện ra rằng giờ đây mình có thể viết chữ cái trên giấy.

Tại Guidepost, trước tiên con sẽ học viết chữ thảo. Mặc dù chữ thảo có vẻ đáng sợ đối với hầu hết người lớn, nhưng chúng thực sự dễ học hơn chữ in: khi viết bằng chữ thảo, bạn không cần phải liên tục nhấc bút chì ra khỏi trang. Điều này làm cho hành động viết trôi chảy và liên tục, không có thêm điểm dừng và điểm bắt đầu như chữ in. Ngoài ra, các chữ cái dễ nhầm lẫn khi viết bằng chữ in lại khác biệt trong cách viết chữ thảo nên trẻ ít có khả năng đảo ngược các chữ cái này.

Khi trẻ đã học được cách sử dụng các âm của chữ cái để tạo thành từ, trẻ sẽ tiến tới việc ghép các từ lại với nhau thành các câu do chính mình tạo ra và từ đó, khả năng viết và sự nhiệt tình sẽ bùng nổ. Sau khi nắm vững các kỹ năng liên quan đến việc tạo ra các chữ cái và từ viết, bước tiếp theo là đọc một cách tự nhiên. Trẻ phát hiện ra giờ đây trẻ có thể nhìn thấy các từ in trên một tờ giấy và giải mã ý nghĩa của chúng. Trẻ sẽ đột nhiên thể hiện sự quan tâm mới và nhiều hơn đối với chữ viết. Bằng cách học đọc, một thế giới hoàn toàn mới được mở ra trước mắt các em. Chỉ cần quan sát các em bắt đầu đọc mặt bên của hộp sữa hoặc nhãn trên chai dầu gội đầu, bạn sẽ thấy sự phấn khích đến từ việc học kỹ năng cần thiết này!

Khi dạy kỹ năng đọc sớm, chúng tôi sử dụng bộ sách dành cho người mới bắt đầu có tựa đề “Những cuốn sách cần ghi nhớ/ The books to remember”. Nếu một đứa trẻ không hiểu một cuốn sách, chúng sẽ nhanh chóng cảm thấy nhàm chán vì không hiểu được những gì đang diễn ra trong câu chuyện. “Những cuốn sách cần nhớ” chỉ sử dụng từ vựng phù hợp với người mới bắt đầu đọc nhưng vẫn kể những câu chuyện hấp dẫn và có hình ảnh minh họa thu hút trẻ. Chúng tôi muốn trẻ trải nghiệm việc đọc và viết như những hoạt động thú vị, vui vẻ chứ không phải là học một cách máy móc. Những cuốn sách dành cho người mới bắt đầu này, tương tự như bút chì màu và các “mảnh ghép kim loại”, là những công cụ được thiết kế để thu hút trẻ và giúp trẻ phát triển các kỹ năng đọc và viết sớm này.

(Nguồn: Guidepost Montessori, Teaching Reading and Writing with Montessori guidepostmontessori.com)