Chúng ta hãy xem xét đứa trẻ hai tuổi và nhu cầu đi lại của con mà hầu hết các nhà tâm lý học không xem xét. Trẻ biểu hiện xu hướng đi bộ là điều tự nhiên; con đang chuẩn bị cho việc phát triển của một con người và tất cả các năng lực thiết yếu của một con người đang được xây dựng. Một đứa trẻ hai tuổi có thể đi bộ một hoặc hai dặm và nếu con thích leo trèo thì càng tốt. Những thách thức trong lúc đi dạo là những điểm thú vị. Chúng ta phải nhận ra việc đi bộ có ý nghĩa như thế nào đối với trẻ; nó khác với suy nghĩ của chúng ta. Chúng ta cho rằng con không thể đi bộ bất kỳ khoảng cách nào bởi vì chúng ta kỳ vọng con sẽ đi theo tốc độ của chúng ta. Điều đó nghe hợp lý như thể là chúng ta theo một con ngựa và khi chúng ta mệt mỏi vì phải cố chạy theo nó, nó sẽ nói: “Đừng bận tâm, trèo lên lưng tôi đi và chúng ta sẽ cùng đến đích”. Trẻ không muốn ‘đến đích’, con muốn được đi bộ nhưng đôi chân của con có kích thước không tương xứng với chân của chúng ta và cũng không tương xứng với kích thước cơ thể của chính trẻ. Vì vậy, chúng ta không được bắt trẻ đi theo chúng ta, chúng ta phải đi theo đứa trẻ. Sự cần thiết của việc “theo con” được thể hiện rõ ràng ở đây, và chúng ta phải nhớ rằng đó là quy luật của tất cả hoạt động giáo dục trẻ em ở mọi lĩnh vực.
Trẻ có quy luật phát triển của riêng mình và nếu muốn giúp con phát triển, chúng ta phải tuân theo nó chứ không nên áp đặt ý chí của mình lên trẻ. Trẻ bước đi bằng chân cũng như bằng mắt, và chính những điều thú vị trong môi trường làm trẻ bước tiếp. Trẻ bước đi và nhìn thấy một con cừu non đang ăn, trẻ thích thú và ngồi xuống cạnh nó, quan sát; rồi trẻ đứng dậy và đi xa hơn, trẻ nhìn thấy một bông hoa ngồi bên cạnh và ngửi nó; sau đó trẻ nhìn thấy một cái cây, đi đến gần nó và đi vòng quanh nó bốn hoặc năm lần, rồi ngồi xuống và ngắm nhìn. Bằng cách này, trẻ đi được hàng dặm; đó là những chuyến đi đầy những khoảng nghỉ, đồng thời chứa đầy những thông tin thú vị, và nếu có điều gì đó khó khăn như một tảng đá cản đường, thì đó chính là đỉnh điểm hạnh phúc của trẻ.
Nước là một sự thu hút đáng kể khác. Thỉnh thoảng con sẽ ngồi xuống và nói “Nước” một cách vui vẻ và tất cả những gì bạn có thể nhìn thấy là một dòng nước nhỏ đang rơi từng giọt. Do đó, suy nghĩ của trẻ về việc đi bộ khác với suy nghĩ của người chăm sóc – người muốn đến một địa điểm trong thời gian nhanh nhất có thể. Người đó đưa trẻ đến công viên để đi dạo hay còn được gọi là ‘đi hóng gió’ trên chiếc xe đẩy có mui kéo lên khiến trẻ không thể nhìn thấy quá nhiều thứ.
Thói quen của trẻ giống như thói quen của các bộ lạc nguyên thủy trên trái đất. Họ không nói: “Chúng ta hãy đi Paris”, Paris không có ở đó. Họ cũng không nói: “Chúng ta hãy bắt chuyến tàu để đi…”, không có chuyến tàu nào cả. Vì vậy, thói quen của họ là đi bộ cho đến khi tìm thấy điều gì đó thú vị thu hút họ, một khu rừng có thể cung cấp gỗ, một nơi để gieo trồng mùa vụ v.v. Đứa trẻ cũng như vậy, đó là một xu hướng tự nhiên. Bản năng di chuyển trong môi trường này, chuyển từ sự thu hút này sang sự thu hút khác là một phần của tự nhiên và của giáo dục. Giáo dục phải coi người đi bộ là nhà thám hiểm. Đây là nguyên tắc của hoạt động Hướng đạo – một thứ đã bị tách khỏi giáo dục, nhưng nó nên là một phần của giáo dục và xuất hiện sớm trong cuộc đời của trẻ. Tất cả trẻ em nên bước đi theo cách này, được hướng dẫn bởi sự hấp dẫn; và chính ở đây, giáo dục có thể hỗ trợ trẻ bằng cách chuẩn bị cho trẻ khi học ở trường, chẳng hạn như là giới thiệu cho trẻ về màu sắc, hình thể và các dạng lá cây, thói quen của côn trùng và các động vật khác, v.v. Tất cả những điều này giúp trẻ biết được những điểm thú vị mà con có thể bắt gặp khi đi ra ngoài. Càng học được nhiều, trẻ càng đi nhiều. Trẻ cần khám phá và điều đó có nghĩa là trẻ được dẫn dắt bởi một mối quan tâm mang tính trí tuệ mà người đưa ra là chúng ta. Những quan tâm mang tính trí tuệ dẫn con người tới việc đi lại và di chuyển khắp mọi nơi.
Đi bộ là một bài tập hoàn chỉnh; không cần những nỗ lực thể dục thể chất khác. Trẻ thở và tiêu hóa tốt hơn và nhận được tất cả những lợi ích mà chúng ta đòi hỏi khi tập thể thao. Vẻ đẹp của cơ thể được hình thành bằng cách đi bộ, và nếu bạn tìm thấy thứ gì đó thú vị để nhặt và phân loại, hoặc một cái rãnh để đào, hoặc lấy củi để nhóm lửa, thì với những hành động này đi kèm với việc đi bộ, duỗi tay và uốn cong cơ thể, bài tập đã hoàn chỉnh. Khi con người học nhiều hơn, chúng ta thấy nhiều điều lôi cuốn, và mối quan tâm trí tuệ làm tăng thêm hoạt động của cơ thể. Nếu trẻ có thể theo đuổi những mối quan tâm này, trẻ lại sẽ tìm thấy những thứ khác mà con chưa biết, và từ đó, sự hứng thú trí tuệ của con ngày càng tăng lên. Con đường giáo dục phải đi theo con đường của sự tiến hóa; việc đi lại khiến con người nhìn thấy nhiều thứ hơn, vậy nên cuộc sống của đứa trẻ cứ thế mà mở rộng hơn.
Đi bộ phải trở thành một phần của giáo dục, đặc biệt ngày nay khi người ta không đi bộ mà bằng xe cộ và có xu hướng tê liệt và lười biếng. Thật không hay nếu phải chia cuộc đời làm hai, vận động chân tay bằng thể thao và sau đó hoạt động trí não bằng cách đọc sách. Cuộc sống phải là một tổng thể, đặc biệt là ngay từ lúc còn nhỏ khi trẻ phải tự xây dựng bản thân theo đúng kế hoạch và quy luật phát triển.
Dịch: NIDO Montessori
Nguồn: Trích Chương XV – Sự phát triển và Bắt chước, Sách The Absorbent Mind, Maria Montessori
